Szlak Tajemniczych Podziemi

Dwie ważne, pochodzące z czasów pruskich twierdze warowne – w Kłodzku i Srebrnej Górze – wchodzące w skład linii umocnień, jakie w XVIII wieku budowano na zajętym przez wojska Fryderyka Wielkiego Dolnym Śląsku.

Wprawdzie historia kłodzkich fortyfikacji sięga przynajmniej XVI wieku, jednak to przeprowadzona za panowania pruskiego przebudowa twierdzy nadała jej znany nam współcześnie kształt. Udostępnione turystom podziemia obejmują zarówno wydrążone pod twierdzą tunele, których długość sięga około kilometra, jak również korytarze pod kłodzką starówką, niegdyś służące mieszczanom do celów magazynowych, handlowych, a w razie konieczności – także obronnych, dziś natomiast tworzące niezwykle ciekawą Podziemną Trasę Turystyczną.

Z kolei w twierdzy w Srebrnej Górze, jednej z najnowocześniejszych w XVIII-wiecznej Europie, wzniesionej od podstaw na rozkaz pruskiego króla, z potężnym i budzącym zasłużony podziw Donjonem, można zwiedzać, poza dziedzińcem, koroną fortu i punktami widokowymi, m.in. usytuowane pod ziemią kazamaty.

Poszukując kolejnych atrakcji na szlaku, tym razem w Górach Sowich, natrafimy m.in. na pochodzącą z lat 1943-1945 sieć podziemnych tuneli, korytarzy i bunkrów, jakie powstawały tutaj w ostatnich latach i miesiącach wojny na rozkaz Adolfa Hitlera. Ogromnych rozmiarów kompleks o strategicznym znaczeniu dla niemieckiego sztabu dowódczego, drążony głęboko pod ziemią w ramach realizacji tajemniczego projektu o kryptonimie „Riese”, nie został w pełni ukończony, część korytarzy i pomieszczeń została tuż przed końcem wojny celowo zniszczona, ale po wielu latach badań i eksploracji terenów w Górach Sowich udało się odkryć niektóre z jego części.

Sztolnie Walimskie – kompleks „Rzeczka”, tworzony przez trzy połączone ze sobą poprzecznymi halami korytarze o długości ok. 500 metrów, to jedna z trzech udostępnionych turystom lokalizacji. Do dziś niedostępne pozostają oddzielone zawaliskami jeszcze dwa kolejne pomieszczenia lub tunele.

Drugim z ważnych punktów na mapie jest Podziemne Miasto Osówka w Głuszycy, gdzie odwiedzający obiekt goście mają do przejścia ok. 1500 metrów tuneli, hal, bunkrów i wyrobisk.

Nie mniej zagadkowe i tajemnicze okażą się, powstałe także jako część projektu „Riese”, tunele i korytarze pod Zamkiem Książ. Jeśli nie wiadomo, czy budowane w Górach Sowich podziemia faktycznie miały służyć za kryjówkę dla pracujących nad „cudowną bronią” naukowców niemieckich, w przypadku wałbrzyskich podziemi możemy przypuszczać, że ich ogromne rozmiary podyktowane były chęcią przekształcenia Zamku w kwaterę dowódczą Hitlera, co wiązało się z przeniesieniem w to miejsce całego sztabu wojskowego.

Szlak Tajemniczych Podziemi to również przystosowane do zwiedzenia dawne kopalnie, które same w sobie stanowią świadectwo sięgających wiele wieków wstecz tradycji górniczy w regionie. Tak jest choćby ze Starą Kopalnią Uranu w Kletnie, pozostałością po rabunkowym i niezwykle niebezpiecznym wydobyciu tego radioaktywnego surowca w latach 1948-1953 (niektóre z korytarzy już w średniowieczu służyły górnikom do poszukiwania m.in. żelaza i srebra). Udostępnione turystom fragmenty sztolni nr 18, w której zobaczyć można pięknie prezentujące się wystąpienia minerałów (fluorytu, kwarcu, ametystu), są obecnie w pełni bezpieczne.

Jeszcze bogatszą tradycją pochwalić się może Kopalnia Złota w Złotym Stoku, o której pierwsze wzmianki pojawiają się w źródłach niemal 800 lat temu – współcześnie zwiedzenie obejmuje przejście przez fragment Sztolni Gertrudy, skarbiec przedstawiający ilość wydobytego w kopalni złota, tzw. chodnik śmierci, jak również Muzeum Przestróg, Uwag i Apeli.

Mapę punktów na Szlaku Tajemniczych Podziemi uzupełniają jeszcze dwa, równie fascynujące miejsca – Stara Kopalnia, Centrum Nauki i Sztuki w Wałbrzychu, największy tego typu obiekt poprzemysłowy w Polsce, który powstał w nieczynnej od lat Kopalni Węgla Kamiennego „Julia”, oraz Kopalnia Św. Jana w Krobicy, funkcjonujący w przestrzeniach dawnej kopalni św. Jana, która przez kilka wieków była miejscem pracy górników wydobywających m.in. cynę i kobalt.